Topola osika

•  E-mail

Populus tremula L. — topola osika, osika (ang. aspen)

Rodzina: Salicaceae — wierzbowate

Drzewo dorastające do 30 m wysokości. Odznacza się niewielką, luźną koroną. Korowina młodych pni zielonkawoszara, później w dolnej części pnia starych drzew ciemniejsza, podłużnie spękana. Długopędy w młodości nieznacznie owłosione, później nagie. Pąki kwiatowe większe od liściowych. Liście skrętoległe, na krótkopędach długości 3-8 cm, cienkie, prawie okrągłe, grubo zatokowo karbowano-piłkowane. Liście na długopędach i pędach odroślowych są innego kształtu: sercowate, na brzegu piłkowano-ząbkowane. Kwitnie najwcześniej ze wszystkich topól, zwykle w końcu marca lub na początku kwietnia. Kotki męskie długości 5-8 cm, kotki żeńskie długości 4-6 cm, lecz wydłużające się po przekwitnieniu tak, że owocostany mają długość 8-12 cm.

Występowanie. Najszerszy zasięg wśród topól, obejmujący całą Europę, północną część Afryki oraz zachodnią, środkową i północno-wschodnią Azję, po Daleki Wschód. Na południu zasięgu gatunek górski (do 2100 m n.p.m. w Alpach), na północy przekracza koło podbiegunowe i sięga granicy lasu oraz tundry. Występuje w bardzo różnych warunkach klimatycznych i glebowych. W północnej części zasięgu europejskiego ważne drzewo lasotwórcze, u nas z reguły domieszka w borach mieszanych sosnowo-dębowych oraz w ubogich dąbrowach. Roślina pionierska często pojawiająca się na porębach, pożarzyskach, a także na nieużytkach porolnych i poprzemysłowych.

Powiedzenie "drżeć jak osika" wynika ze specjalnej budowy ogonka liściowego. Jest on bocznie spłaszczony, dzięki czemu przy najlżejszym podmuchu wiatru liście trzepoczą. Osika jest światłożądna i wytrzymała na mróz i upały. W młodości daje odrośla z pnia, które jednak są nietrwałe. Rozmnaża się głównie za pomocą nasion, a także z licznych i silnych odrostów korzeniowych, tworząc duże grupy osobników tej samej płci. Drewnoosiki odznacza się jednorodną, delikatną budową, ma barwę białą z zielonkawym odcieniem, jest lekkie i miękkie, nie zróżnicowane na bieli twardziel. Używane jest w przemyśle zapałczanym, do wyrobu celulozy, sprzętu gospodarskiego, na gonty i do wielu innych celów.