Dąb bezszypułkowy

•  E-mail

Quercus petraea (Matt.) Liebl. — dąb bezszypułkowy (ang. sessile oak)

Rodzina: Fagaceae — bukowate

Drzewo niższe od dębu szypułkowego, osiąga wysokość do 40 m. Tworzy prosty pień, widoczny prawie do wierzchołka i bardziej regularną, węższą koronę. Korowina ciemnobrązowa, głęboko bruzdowana. Młode pędy zielone i błyszczące, nagie. Pąki szczytowe wydłużone, obłe, na wierzchołku zaostrzone. Liście skrętoległe, 5-12 cm długości, odwrotniejajowate, regularnie klapowane, w nasadzie zwykle klinowate. Blaszki, na ogonkach do 2,5 cm długości, od spodu na nerwach owłosione. Nerwy boczne dochodzą prawie wyłącznie do szczytów klap. Kwiaty rozdzielnopłciowe, drobne, zebrane w kłosokształtne kwiatostany. Żołędzie w zarysie jajowate z zaokrągloną nasadą, bez prążków, osadzone na bardzo krótkich szypułach.

Występowanie. Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz i Iran. W górach Iranu do 2400 m n.p.m. (Elbrus), w Alpach do 1800 m n.p.m. Na terenie Polski na całym niżu, z wyjątkiem najbardziej północno-wschodnich rejonów kraju, na pogórzu do ok. 600 m n.p.m. W porównaniu z dębem szypułkowym dąb bezszypułkowy jest bardziej ciepłolubny, dłużej znosi ocienienie w młodości i ma mniejsze wymagania w stosunku do wilgotności oraz żyzności gleb. Jest gatunkiem lasotwórczym w ubogich grądach, świetlistych i kwaśnych dąbrowach, lasach bukowo-dębowych oraz borach mieszanych.

Dąb bezszypułkowy właściwościami biologicznymi zbliżony jest do dębu szypułkowego, jest jednak gatunkiem bardziej ciepłolubnym. Drewno dębowe uważane jest wśród naszych gatunków za najbardziej wytrzymałe. Jest ciężkie, twarde i odporne na ścieranie. Cenione w stolarstwie, bednarstwie, szkutnictwie, kołodziejstwie i wykorzystywane m.in. do produkcji masywnych mebli, okien, drzwi, drewnianej kostki oraz beczek (na wino i koniak). Dąb bezszypułkowy miał duże znaczenie w garbarstwie skór. Bogata w garbniki kora, jest także wykorzystywana leczniczo. Odwar z kory ma właściwości ściągające, przeciwzapalne i bakteriobójcze.