Zebranie trzydziestu jeden członków-założycieli Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego odbyło się w Poznaniu 11 listopada 1971 roku. Wybrano na nim Tymczasowy Zarząd Główny i przyjęto projekt statutu Towarzystwa. Wskutek dalszych starań Zarządu uzyskano decyzję Urzędu Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej m. Poznania o »wpisaniu do rejestru stowarzyszeń i związków tut. Urzędu w dniu 25 maja 1972 r. stowarzyszenia p.n. "Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne", pod Nr 230«.

Skład Tymczasowego Zarządu Głównego, podany w piśmie (L.dz. 13/72) skierowanym dnia 30.VIII.1972 r. do wymienionego Urzędu, był następujący:

»przewodniczący – prof. Karol Mańka, sekretarz – dr habil. Maria Gierczak, członkowie: prof. dr Józef Kochman (Warszawa), prof. dr Wanda Truszkowska (Wrocław), prof. dr Władysław Błaszczak (Poznań), doc. dr habil. Antoni Golenia (Poznań) i doc. dr Tadeusz Glaser (Poznań), wszyscy bezpartyjni.

 

Prof. Karol Mańka - pierwszy przewodniczący Towarzystwa

 

W tym czasie 169 osób zdeklarowało chęć zostania członkami Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego. Oficjalne ich przyjęcie nastąpiło podczas Walnego Zgromadzenia w Poznaniu 28 listopada 1972 roku.

Pierwszym powołanym do życia oddziałem Towarzystwa był Oddział we Wrocławiu, utworzony 19 lipca 1972 roku. Następnie powstały oddziały w Poznaniu, Warszawie i Krakowie. Po powołaniu do życia Oddziałów w Olsztynie (1977), Lublinie (1978), Bydgoszczy (1978) oraz Szczecinie (1983) Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne ma obecnie osiem oddziałów. Liczba członków Towarzystwa, wynosząca początkowo 169, po różnorodnych fluktuacjach wynosi obecnie około 300 osób.

Od początku swego istnienia Towarzystwo zabiegało o posiadanie własnego czasopisma naukowego. Obiektywne trudności sprawiły, że początkowo trzeba było publikować prace z sympozjów w Zeszytach Problemowych Postępów Nauk Rolniczych z podtytułem Phytopathologia Polonica i kolejnym rzymskim numerem. W ten sposób wydano 10 tomów noszących numery Zeszytów 160, 198, 213, 230, 250, 275, 289, 301, 307, 374 (odpowiednio Phytopathologia Polonica I - X), po czym ukazały się dwa kolejne tomy Phytopathologia Polonica (XI i XII), wydane już przez Towarzystwo niezależnie. W 1991 roku Towarzystwo zaczęło wydawać w języku angielskim nowy półrocznik naukowy, stanowiący kontynuację tej samej inicjatywy wydawniczej pod tytułem Phytopathologia Polonica, a którego numeracja (arabskimi i rzymskimi liczbami) nawiązywała w latach 1991-1995 do wspomnianych wyżej Zeszytów Problemowych PNR. Od 2002 roku Phytopathologia Polonica stała się kwartalnikiem, a w latach 2009-2012 czasopismo nosiło tytuł Phytopathologia. Czasopismo było indeksowane w bazach danych: CAB ABSTRACTS i AGRO LIBREX.

Życie Towarzystwa toczyło się od początku także w sekcjach, które powoływano zależnie od potrzeb i inicjatywy Członków. Były to, razem z później powstałymi: Sekcja Historii Fitopatologii w Polsce, Sekcja Metodyczna, Sekcja Popularyzacji Fitopatologii, Sekcja Nazewnictwa Fitopatologicznego nazwana później Sekcją Nazewnictwa Chorób Roślin (i Dydaktyki), Sekcja Współpracy z Zagranicą, Sekcja Wirusologiczna, Sekcja Chorób Nasion, Sekcja Biologicznej Ochrony Roślin przed Chorobami, Sekcja Mikologii i Mikotoksyn, Sekcja Genetyki i Biochemii Patogenów Roślin, Sekcja Chorób Drzew Leśnych i Parkowych, Sekcja Nowych Patogenów i Chorób Roślin. Obecnie działa w Towarzystwie dziewięć sekcji (w układzie alfabetycznym):

Sekcja Bakteryjnych Chorób Roślin

Sekcja Biologicznej Ochrony Roślin przed Chorobami

Sekcja Chorób Roślin Drzewiastych

Sekcja Nazewnictwa Fitopatologicznego

Sekcja Genetyki i Biochemii Patogenów Roślin

Sekcja Mykologii i Mykotoksyn

Sekcja Nowych Patogenów i Chorób Roślin

Sekcja Patologii Nasion

Sekcja Wirusologiczna

Działające w ramach Towarzystwa Sekcje oraz niektóre Oddziały zaznaczyły również swą aktywność publikacjami materiałów z organizowanych przez siebie konferencji, sympozjów, itp. Spośród pierwszych wydawnictw należy tu wspomnieć o książce "Twórcy polskiej fitopatologii" (1978) opracowanej głównie staraniem Sekcji Historycznej, a wydanej z okazji III Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia w Skierniewicach. Zawiera ona życiorysy "ojców fitopatologii polskiej" – Wincentego Siemaszki, Józefa Trzebińskiego, Ludwika Garbowskiego i Karola Zaleskiego. Warto też wymienić katalog bibliograficzny opracowany z inicjatywy prof. dr. hab. Józefa Gondka, a ujmujący publikacje fitopatologiczne zgromadzone na wystawie zorganizowanej w Bibliotece Głównej Akademii Rolniczej w Krakowie z okazji I Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Towarzystwa w 1974 roku. Do kolejnych dokonań publikacyjnych należy książka "Polskie nazwy chorób roślin uprawnych" (1996), zawierająca na 148 stronach ponad 1500 nazw chorób występujących na drzewach owocowych i roślinach jagodowych, roślinach warzywnych, ozdobnych, zbożach i trawach, trawach w uprawach trawnikowych, buraku i ziemniaku, roślinach przemysłowych oraz motylkowatych pastewnych. Jest to plon wieloletniej pracy Sekcji Nazewnictwa Chorób Roślin pod przewodnictwem najpierw prof. dr Wandy Truszkowskiej, a następnie prof. dr. hab. Zbigniewa Boreckiego. Wydanie drugie uzupełnione - z 2017 roku, pod redakcją dr hab. Małgorzaty Schollenberger, prof. SGGW (dostępne także w wersji elektronicznej), zawiera znacznie rozszerzoną listę nazw chorób roślin. Dzięki inicjatywie Zarządu Głównego PTFit różne ośrodki fitopatologiczne w kraju zaczęły opracowanie kolejnych pozycji z serii "Diagnostyka chorób roślin" (np. chorób roślin warzywnych oraz buraka i ziemniaka). Materiały wydawane jako pokłosie długich serii regularnie organizowanych konferencji (np. Sekcji Biologicznej Ochrony Roślin przed Chorobami) stanowią także swoiste serie wydawnicze.

Najbardziej regularna praca Towarzystwa koncentruje się w Oddziałach, w ramach zebrań naukowych i fitopatologicznych spotkań terenowych. Podczas swego istnienia Towarzystwo zorganizowało ponad tysiąc takich zebrań. Niekiedy działalność ta przybierała szersze rozmiary, angażując zainteresowanie ogólnokrajowe lub nawet międzynarodowe. Tak np. we wrześniu 1994 roku Towarzystwo zorganizowało (z ramienia European Foundation for Plant Pathology) trzecią konferencję EFPP, która zgromadziła około 180 naukowców z Europy i spoza Europy, a jej pokłosie zostało wydane nakładem Towarzystwa jako książka pt. „Environmental Biotic Factors in Integrated Plant Disease Control, Proceedings of 3rd Conference of European Foundation for Plant Pathology, Poznań, Poland, September 5-9, 1994” (Poznań 1995, pod red. M. Mańki). Patronatem Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego objęta była też międzynarodowa konferencja naukowa na temat ospowatości śliwy European Meeting '04 on Plum Pox (Rogów, 1-4. 09. 2004), której pokłosie zawarte jest w Phytopathologia Polonica 36 (2005). We wrześniu 2014 roku Towarzystwo zorganizowało kolejną, jedenasta konferencję EFPP "Healthy plants - healthy people", w której uczestniczyło ponad 300 uczestników z 5 kontynentów.

Działalność sekcji PTFit przybiera również szerszy charakter, dzięki organizowaniu międzynarodowych spotkań naukowych i publikowaniu materiałów w języku angielskim.

Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne nadaje swym zasłużonym członkom godność Członka Honorowego, przyznawaną uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków.

Od 2008 roku Towarzystwo nadaje także odznaki honorowe. Według pierwszych słów Regulaminu: »"Odznaka Honorowa Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego" jest odznaką ustanowioną przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego 16 września 2008 roku, w celu wyróżnienia osób szczególnie zasłużonych dla rozwoju i upowszechniania nauki o chorobach roślin oraz dla działalności Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego«.

Od 1973 Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne jest członkiem International Society for Plant Pathology, a od 1990 roku – członkiem-założycielem European Foundation for Plant Pathology.

 

Małgorzata Mańka

 

Literatura

 

Mańka M., 2021. 50 lat Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego 1971-2021. Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne. ISBN 978-83-948769-3-7