BIBLIOGRAFIA

Dr Krystyna Grzelak
Dr Sabina Czyżewska 
Mgr Barbara Wiewióra 

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Radzików 
Instytut Warzywnictwa, Skierniewice 

CHOROBY NASION - BIBLIOGRAFIA Z LAT 1890-2000 

Bibliografia obejmuje prace polskie z lat 1890-2000 dotyczące występowania mikroorganizmów na nasionach w różnych aspektach ich aktywności w stosunku do nasion wszystkich grup roślin: rolniczych, warzywnych, kwiaciarskich i leśnych. Uwzględnione zostały następujące grupy zagadnień: 
- grzyby, bakterie i wirusy występujące na nasionach o różnym znaczeniu dla organizmu gospodarza, 
- zdrowotność nasion jako wynik działania mikrorganizmów, 
- mikrorganizmy powodujące choroby zgorzelowe: zgorzel przedwschodową kiełków i powschodową siewek, 
- wpływ metabolitów wytwarzanych przez grzyby na kiełkowanie nasion i rozwój siewek, 
- zwalczanie chorób nasion przez stosowanie substancji chemicznych w postaci zapraw nasiennych. 
Rozwój badań zdrowotności nasion w Polsce zapoczątkował znany fitopatolog polski prof. dr Ludwik Garbowski, który w latach 1913-1920 pełnił obowiązki kierownika Stacji Oceny Nasion przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu i z tego okresu pochodzą jego pierwsze publikacje z zakresu patologii nasion. Jednakże już wcześniej ukazały się polskie publikacje naukowe traktujące o czynnikach chorobotwórczych powodujących choroby nasion i wyrosłych z nich roślin, związanych z nasionami, a w 1880 roku zostały opublikowane przez prof. dr Szczęsnego Kudelkę wyniki badań nad zapobieganiem chorobom oraz nad wpływem siarczanu miedzi na śnieć na ziarnie pszenicy. 
W 1918 r. prof. dr L. Garbowski postuluje w artykule ogłoszonym w Gazecie Rolniczej nr 51 "O potrzebie otwarcia Zakładu kontroli badawczo-rolniczej, obejmującej ocenę nasion", "Badanie mikroskopowe pasz treściwych i oznaczanie chorób roślin, wraz z podawaniem zaradczych na nie środków" oraz wprowadzenie badań zdrowotności do rutynowej oceny nasion. 
W publikacji z 1920 "Ocena nasion u nas i za granicą" [Wyd. Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych nr 9, Drukarnia Państwowa, ul. Miodowa 20] umieszcza sprawozdanie z działalności stacji oceny nasion oraz ze swoich podróży do stacji zagranicznych i zwraca uwagę na badanie nasion zbóż prowadzone za granicą, na "stopień porażenia grzybkiem pleśniowym Fusarium lub innymi grzybkami szkodliwymi [Cladosporium i in.]". Sposób badania na Fusarium opracowany i wprowadzony w 1911 w Monachium przez Hiltnera do techniki badania nasion, do dzisiaj jest uznawany jako metoda badania wigoru nasion. 
Późniejsza praca prof. Garbowskiego o mikroflorze nasion drzew leśnych z 1936 roku cytowana jest w literaturze światowej do chwili obecnej. 
W. Swederski [1926] w "Metodyce Oceny Nasion, Doświadczalnictwie Rolniczym" t. II cz. 2, podaje metodę oceny zdrowotności nasion przy analizowaniu ich czystości, uwzględniając głównie poszukiwanie przetrwalników grzybów. 
Od tamtych lat w wielu krajowych ośrodkach badawczych, wyższych uczelniach i instytutach naukowo-badawczych, razem z rozwojem fitopatologii ogólnej prowadzone były badania mikroorganizmów, a w dużym zakresie mikobiontów nasion. Zwrócono też uwagę na problem zdrowotności nasion gromadzonych w bankach genów, w tym zwłaszcza na możliwość przenoszenia się patogenów z nasionami w sposób niekontrolowany. Efektem tych prac jest niniejszy zbiór bibliograficzny. 
Zamierzeniem naszym było opracowanie pełnej bibliografii prac polskich dotyczących zagadnień chorób nasion i mikroorganizmów przenoszonych z materiałem nasiennym. Poprzednie opracowanie powstało przy współudziale członków Sekcji Chorób Nasion Polskiego Towarzystwa Fitopatologicznego i ukazało się jako "Polska bibliografia mikroflory nasion" S. Czyżewska, K. Grzelak w roku 1991, wydane przez Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach. Obejmuje ono bibliografię prac polskich za lata 1880-1989. 
Obecnie prezentujemy zestawienie bibliografii za lata 1880-2000, pełniejsze, poprawione i uzupełnione o publikacje z lat 1990-2000, które były publikowane w Polsce w wielu pismach o tematyce fitopatologicznej i nasiennej. 
W treści opracowania uwzględniono następujące rozdziały: 
- mikroorganizmy nasion i siewek; 
- zdrowotność materiału siewnego; 
- choroby siewek; 
- zaprawianie nasion; 
- metabolity i mikotoksyny; 
- wirusy przenoszone przez nasiona 
- porażenie plantacji nasiennych. 
Podano także niektóre pozycje dotyczące szkodników nasion, ale ta część wymaga pełniejszego opracowania. 

Ze względu na znaczną objętość prezentowanego materiału został on pogrupowany tematycznie.