Moją pasją jest zgłębianie tajników życia dzikich zwierząt, stąd studiowałem na Wydziale Zootechnicznym poznańskiej Akademii Rolniczej. Finałem była obrona pracy magisterskiej poświęconej ekologii sarny, którą przygotowałem pod opieką niezapomnianego dydaktyka – Doktora Zdzisława Klejnotowskiego. Po studiach spełniłem swoje marzenie i przez 27 lat pracowałem w Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu, gdzie moim Mentorem był Profesor Zygmunt Pielowski – wybitny znawca saren i autor monografii tego gatunku. Badałem tam ekologię saren, ale także bażantów, kuropatw, zajęcy, lisów i cietrzewi. Temu ostatniemu gatunkowi poświęciłem rozprawę doktorską i monografię przyrodniczą.

Na starcie badań nad cietrzewiem poznałem Profesora Bogusława Fruzińskiego, który opisał ekologiczne aspekty występowania tego gatunku w Polsce w okresie, w którym ja uczyłem się stawiać pierwsze kroki. Podczas spotkania z kolejnym łowieckim Autorytetem nie przypuszczałem, że za kilkanaście lat zasiądę za jego biurkiem i będę nauczał leśników na macierzystej Alma Mater. Tu nadal badam sarny, ale tym razem w dużych lasach, a także poznaję tajniki życia innych jeleniowatych. Zdobytą wiedzę prezentuję na wykładach i w pracach naukowych, ale często również w artykułach popularnonaukowych. Przygotowanie tych ostatnich było początkowo moim obowiązkiem wynikającym z zatrudnienia w placówce naukowej polskich myśliwych, ale później stało się tradycją, którą – podobnie jak grę na rogu myśliwskim, kultywuję od lat.

Wykaz najważniejszych publikacji

 

Szkoła średnia: 1977-1981 – Liceum Ogólnokształcące nr 1 w Lesznie,

Studia: 1981-1986 – Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Wydział Zootechniczny,  

Studia podyplomowe i kursy: 1985-86 – Międzywydziałowe Studium Pedagogiczne przy Akademii Rolniczej im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu.

Zatrudnienie:

1986-2013 – Polski Związek Łowiecki, Stacja Badawcza w Czempiniu; asystent (do 1996), a następnie zastępca Kierownika (do 2013),

01.10.2006 – Uniwersytet  Przyrodniczy w Poznaniu. Nauczyciel akademicki zatrudniony na stanowisku adiunkta. Od lutego 2014 roku samodzielny pracownik naukowy.

Praca magisterska: 1986, Rozmieszczenie przestrzenne i skupiska sezonowe sarn (Capreolus capreolus L.) w obwodzie łowieckim nr 14 w województwie leszczyńskim(promotor: dr inż. Zdzisław Klejnotowski),

Rozprawa doktorska: 1999, Ocena rozmieszczenia i liczebności populacji cietrzewia (Tetrao tetrix) w Polsce w latach 1982-94 oraz założenia do programu czynnej ochrony tego gatunku(Akademia Techniczno-Rolnicza im. J. i J. Śniadeckich w Bydgoszczy, promotor: prof. dr. hab. Paweł Brzuski),
 

Rozprawa habilitacyjna: 2013, Struktura krajobrazu rolniczego a funkcjonowanie populacji sarny polnej. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny.

1. Dydaktyka

Wykłady: Podstawy łowiectwa, Gospodarka łowiecka, Ekologiczne podstawy łowiectwa, Modelowanie populacji i modele gospodarki ło

Ćwiczenia: Gospodarka łowiecka, Ekologiczne podstawy łowiectwa, Modelowanie populacji i modele gospodarki łowieckiej
 

2. Główne kierunki badawcze

2.1. Ekologia zwierząt łownych
 

Zarządzanie populacjami zwierząt łownych w Polsce powinno być realizowane w zgodzie z zasadami ekologii, stąd niezbędna jest aktualna wiedza z tego zakresu. Badania ekologiczne rozpocząłem w końcu lat 1980. od bażanta - w ramach projektu „Kontrola stanu populacji bażanta w Polsce” (m.in. p 5, poz. 9). W latach 1990. nurt ten kontynuowałem badając zająca (p. 5, poz. 5) oraz realizując wspólne projekty badawcze: „Wpływ heterogenności krajobrazu rolniczego na populacje kuropatwy, ze szczególnym uwzględnieniem efektu powstawania ugorów” (m.in. p. 5, poz.4, 7, 8), a także „Możliwości ograniczenia populacji lisa w Wielkopolsce” (m.in. p. 5, poz.11 i 14). Początek XXI wieku to z kolei własny projekt badawczy „Wybrane parametry populacji lisa na terenach objętych immunizacją przeciw wściekliźnie” (m.in. p. 5, poz. 12), kierownictwo projektu międzynarodowego „Wpływ struktury krajobrazu rolniczego na populacje zająca w wybranych regionach Polski i Niemiec” (p. 5, poz. 17), a także grant „Wpływ struktury krajobrazu rolniczego na funkcjonowanie populacji sarny polnej” podsumowany w rozprawie habilitacyjnej (p. 5, poz. 16). Aktualnie badam ekologię sarny i rozrodczość w populacjach jeleniowatych w Puszczy Zielonka.

2. 2. Monitoring zwierząt łownych

Monitoring zwierzyny w Polsce, który od początku lat 90. XX wieku jest podstawowym zadaniem Stacji Badawczej PZŁ w Czempiniu, bazuje na danych sprawozdawczości łowieckiej i obserwacjach prowadzonych w terenach referencyjnych. Aktywność w tym zakresie rozpocząłem od udziału w podsumowania dotychczasowej wiedzy o występowaniu zwierzyny w naszym kraju, zaprezentowanych w książce „Raport o zwierzętach łownych w Polsce”, opublikowanej w 1993 roku (p. 5, poz. 2). W kolejnych latach przygotowałem szereg publikacji i wystąpień konferencyjnych, których podsumowaniem była książka „Sytuacja zwierząt łownych w Polsce na przełomie XX i XXI wieku”, które ukazała się w 2008 roku (p. 5, poz. 13). Aktualnie koncentruje się na monitoringu populacji zwierzyny grubej (m.in. p. 5, poz. 20).

2.3. Restytucja populacji zwierząt

Badania w tym zakresie zapoczątkowałem analizą efektów wsiedleń bażantów w Polsce (m.in. p. 5, poz. 1). Następnie w ramach grantu „Analiza zmian liczebności i areału występowania cietrzewia w Polsce, próba oceny przyczyn regresu w jego populacjach oraz założenia do programu czynnej ochrony tego gatunku” opisałem w rozprawie doktorskiej sytuację gatunku i przedstawiłem założenia do programu jego aktywnej ochrony. Efektem była także „Krajowa strategia ochrony i gospodarowania populacją cietrzewia (p. 5, poz. 6), monografia przyrodnicza (p. 5, poz. 10) i szereg publikacji (m.in. p. 5, poz. 3). Z kolei w początku XXI wieku realizowałem kilka projektów dotyczących restytucji zwierzyny drobnej w krajobrazie rolniczym: „Warunki decydujące o sukcesie zasiedleń dzikich królików”, „Przebieg lęgów zasiedlonych kuropatw hodowlanych”, „Efekty zasiedleń kuropatw hodowlanych w Wielkopolsce”. Doświadczenia w tym zakresie podsumowałem w 2016 roku (p. 5, poz. 18). Równolegle dwukrotnie uczestniczyłem w przygotowaniu zaktualizowanych programów restytucji cietrzewia (2007 i 2015), a w 2017 roku w opracowaniu analogicznego dokumentu dla głuszca.

2.3. Gospodarowanie populacjami zwierząt łownych

Wyniki badań monitoringowych i ekologicznych wykorzystane są podczas realizacji projektów wdrożeniowych dla gospodarki łowieckiej, np. „Program regulacji liczebności lisa w celu restytucji zająca szaraka w powiecie kościańskim” (2007-2013), prowadzony przez Stację Badawczą PZŁ w Czempiniu. Z kolei w Katedrze Łowiectwa i Ochrony Lasu uczestniczyłem w projekcie „Ocena zagęszczenia jeleniowatych i dzików, dynamiki liczebności oraz  zarządzania populacjami  kopytnych na terenie RDLP Szczecin w okresie obowiązywania wieloletniego łowieckiego planu hodowlanego na lata 2008-2017”, wykonywanym na zlecenie dyrektora generalnego Lasów Państwowych. Kolejny projekt – w latach 2017-18, dotyczył możliwości prowadzenia letniego odstrzału szpicaków i łaniek jelenia i daniela.

2.5. Genetyka w populacjach zwierzyny

Następstwem zainteresowania ekologią sarny są badania z zakresu genetyki populacyjnej, podjęte w celu wyjaśnienia historii powstania ekotypu sarny polnej (p. 5, poz.15 i 19). Aktualnie badam dziedziczenie cech poroża u danieli.

3. Współpraca międzynarodowa

1993 – Institut für Zoo- u. Wildtierforschung im Forschungsverbund Berlin – Niemcy – kurs metodyczny „Analizy zagrożeń dla populacji”.

1998 – Wilson Jaktrejser, National Environmental Research Institute Kalø– Dania – zapoznanie z zasadami gospodarki łowieckiej, udział w organizacji pierwszej w tym kraju mszy hubertowskiej, zapoznanie z badaniami nad sarną prowadzonymi przez dr. K. Strandgaarda i zasadami funkcjonowania szkoły dla zawodowych myśliwych wKalø.

1998 – organizacja V European Woodcock and Snipe Workshop wraz z dr. Heribertem Kalchreuterem z European Wildlife Research Institute Bonndorf-Glashutte.

2005 – Wildlife Research at the University of Veterinary Medicine Hannover – Niemcy – przygotowanie projektu wspólnych badań nad zającem.

2006-07 – kierownik projektu badawczego „Wpływ struktury krajobrazu rolniczego na populacje zająca w wybranych regionach Polski i Niemiec” realizowanego we współpracy z Institute for Wildlife Research at the University of Veterinary Medicine Hannover.

2009 – Global Hunting – Dania - wykłady na temat zwierzyny w Polsce podczas międzynarodowych targów łowieckich.

2009 – UNESCO Biosphärenreservat Rhön – Niemcy – zapoznanie z zasadami ochrony cietrzewia, stosowaniem pułapek żywołownych do odłowu drapieżniki, wykorzystaniem sztucznych nor w ramach redukcji lisa i organizacją wielkopowierzchniowych polowań zbiorowych z ambon.

2016 – Technicka Univerzita Zvolen,Lesnicka Fakulta – Słowacja – zapoznanie z metodyką i wynikami badań genetycznych nad zwierzętami dziko żyjącymi, monitoringiem niedźwiedzia i gospodarką łowiecką.

2017 – Sveučilište u Zagrebu, Šumarski fakultet – Chorwacja – zapoznanie z wybranymi aspektami hodowli i ochrony lasu, biologią szakala złocistego oraz zasadami gospodarki łowieckiej.

2019 – British Columbia – Kanada – zapoznanie z biologią dużych drapieżników i tamtejszym modelem gospodarki łowieckiej, w tym z zasadami reaktywowanych polowań traperskich

4. Ważniejsze publikacje

1. Kamieniarz R. 1993. Das Aussetzen von Fasanen und sein Einfluss auf den Zahlenbestand dieser Wildart. Beiträge zur Jagd- und Wildforschung, 18, 141-146.

2. Pielowski Z. Kamieniarz R. Panek M. 1993. Raport o zwierzętach łownych w Polsce. Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ, Warszawa, 1-128.

3. Kamieniarz R. 1997. Changes in distribution and population size of black grouse in Poland during 1982-83 and 1993-94. J. Wildl. Res. 2, 1, 82-85.

4. Panek M. Kamieniarz R. 1998. Agricultural landscape structure and density of grey partridge (Perdix perdix) populations in Poland. Gibier Faune Sauvage, Game Wildl. 15 (4), 309-320.

5. Panek M. Kamieniarz R. 1999. Relationships between density of brown hareLepus  europaeus and landscape structure in Poland in the years 1981-1995. Acta theriol. 44, 1, 67-75.

6. Kamieniarz R. Szymkiewicz M. 1999. Krajowa strategia ochrony i gospodarowania populacją cietrzewia. Opracowanie dla Ministerstwa Środowiska. Warszawa, 1-28.

7. Panek M. Kamieniarz R. 2000. Effect of landscape structure on nest site selection and nesting success of grey partridge Perdix perdix in western Poland. Pol. J. Ecol. 48, 3, 239-247.

8. Panek M. Kamieniarz R. 2000. Habitat use by the Partridge Perdix perdix during the breeding season in the diversified agricultural landscape of western Poland. Acta orn. 35, 2, 183-189.

9. Kamieniarz R. 2001. Population dynamics of pheasants (Phasianus colchicus) in Kujawy, central Poland. Game & Wildlife Science, 18 (3-4), 387-393.

10. Kamieniarz R. 2002. Cietrzew. Monografia przyrodnicza. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin, 1-120.

11. Panek M. Kamieniarz R. Bresiński W. 2006. The effect of experimental removal of red foxes Vulpes vulpes on spring density of brown hares Lepus europeus in western Poland. Acta Theriol. 51, 187-193.

12. Kamieniarz R. Kryński A. Wielich T. 2008. Wyniki szczepień lisów przeciw wściekliźnie na tle danych o populacji tego gatunku w Wielkopolsce. Med. Wet. 64, 318-321.

13. Kamieniarz R. Panek M. 2008. Zwierzęta łowne w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Stacja Badawcza – OHZ PZŁ, Czempiń, 1-132.

14. Tryjanowski P. Sparks T.H. Kamieniarz R. Panek M. 2009. The relationship between hunting methods and sex, age and body weight in a non-trophy animal, the red fox. Wildlife Res. 36, 106-109.

15. Kamieniarz R. Wolc A. Lisowski M. Dubert M. Grajewski B. Steppa R. Szwaczkowski T. 2011. Inter and Intra Subpopulation Genetic Variability of Roe Deer (Capreolus capreolus L.) Assessed by I and II Class Genetic Markers. Folia Biologica (Kraków) 59, 3-4, 127-133.

16. Kamieniarz R. 2013. Wpływ struktury krajobrazu rolniczego na funkcjonowanie populacji sarny polnej. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Rozprawy Naukowe 463, 1-71.

17. Kamieniarz R. Voigt U. Panek M. Strauss E. Niewęgłowski H. 2013. The effect of landscape structure on the distribution of brown hare Lepus europaeus in farmlands of Germany and Poland. Acta Theriol. 58, 39-46.

18. Kamieniarz R.Panek M. Budny M. 2016. Poprawa warunków środowiskowych kluczową metodą odbudowy liczebności w populacjach zwierzyny drobnej. W: Nowacki J., Skorupski M. (red.). Gospodarka łowiecka a różnorodność biologiczna. Fundacja UP w Poznaniu, 109-125.

19. Kamieniarz R.Dobek A. Moliński K. Lisowski M. Szwaczkowski T. 2017. Does genotype determine habitat preferences? - studies on forest and field roe deer. Folia Biologica (Kraków), 65, 4, 173-179.

20. Kamieniarz R.Jankowiak Ł. Frątczak M. Panek M. Wojtczak J. Tryjanowski P.  2020. The relationship between hunting methods and the sex, age and body mass of wild boar Sus scrofa. Animals 10(12), 2345

Odnośniki do pozostałych artykułów i książek można znaleźć korzystając z zakładki Publikacje na niniejszej stronie a także na stronie czempińskiej Stacji (www.czempin.pzlow.pl)

 5. Ważniejsze funkcje

 1.Rady Naukowe:

- członek Rady Naukowej Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie (od 2005),

- członek Rady ds. Badań Naukowych Ośrodka Badań Środowiska Leśnego i Hodowli Zwierząt Łownych Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (od 2006).

 

2. Wydział Leśny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu:

- Wydziałowa Komisja Wyborcza (2008-12),  

- Wydziałowa Komisji ds. Nagród (2012-19),

- Wydziałowa Komisja Oceniająca (2012-19),

- Rada Wydziału Leśnego (2014-2019),

- kierownik Zakładu Łowiectwa (2015-2019),

- kierownik studiów podyplomowych „Gospodarka łowiecka i ochrona zwierzyny” (od 2016),

- Kierunkowy zespół ds. jakości kształcenia na kierunku Ochrona przyrody (2016-18),

- Kierunkowy zespół ds. jakości kształcenia na kierunku Ochrona przyrody i edukacja przyrodniczo-leśna (od 2018),

- przewodniczący Wydziałowej Komisji Oceniającej (2019-2020).

 

3. Rady, komisje i inne gremia łowieckie:

- członek Komisji etyki, tradycji i popularyzacji łowiectwa WRŁ w Lesznie (1990-95),

- założyciel i członek Zespołu Sygnalistów Myśliwskich przy WRŁ w Lesznie (1994-96),

- członek grupy założycielskiej Klubu Sygnalistów Myśliwskich PZŁ, a następnie skarbnik zarządu (1995-2000 i 2005-2008),

- założyciel i kierownik Zespołu Sygnalistów Myśliwskich „Leśne Echo” przy Wojskowym Kole Łowieckim nr 86 „Sokół” w Poznaniu (1999-2011).

- członek Okręgowej Rady Łowieckiej w Poznaniu (2000-2005 i 2015-2018),

- przewodniczący Komisji kultury łowieckiej ORŁ w Poznaniu (2000-2011),

- członek Komisji oceny prawidłowości odstrzału samców zwierzyny płowej ORŁ w Lesznie (2005-2010),

- członek Komisji ORŁ w Poznaniu: oceny prawidłowości odstrzału samców zwierzyny płowej (2005-2018), hodowlanej (2005 do 2018), szkoleniowo-egzaminacyjnej (od 2005), ochrony środowiska i architektury krajobrazu (2011-18),

- członek Naczelnej Rady Łowieckiej (2018-2019),

- przewodniczący Komisji hodowlanej NRŁ ds. zwierzyny grubej (od 2019).