Historia

80-letnia historia Katedry Geodezji ściśle związana jest z dwiema uczelniami poznańskimi – Uniwersytetem Poznańskim i Wyższą Szkołą Rolniczą obecnie Akademia Rolnicza.
Rada Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego na 111 posiedzeniu 10.X.1921 powołała jednomyślnie Katedrę Miernictwa i Geodezji. Prowadzenie jej powierzono inż. Zdzisławowi Mannowi.

Wykłady odbywały się w różnych miejscach (Coll. Minus Uniwersytetu Poznańskiego, „dworek” i budynek Chemii na Sołaczu). Jednostkę umieszczono – w bardzo skromnych warunkach – w budynku po strzelnicy na Sołaczu (Golaski 1973).

Po wojnie, w latach 1945-1949 na ww. Wydziale istniał Zakład Miernictwa i Niwelacji, którego kuratorem był prof. A. Kozikowski. Baza materialna – w tym sprzętowa – była bardzo uboga. Z trudem zebrano niewiele rzeczy i to głównie staroci. We wrześniu 1949 r. został on przemianowany na Zakład Miernictwa i przeniesiony na Wydział Leśny. Faktycznym kierownikiem w tym czasie był inż. E. Berezowski. Zakład Miernictwa zajmował najpierw jeden pokój w Coll. Cieszkowskich a następnie został przeniesiony do budynku przy ul. Dąbrowskiego 159.

W roku 1950 utworzono Katedrę i Zakład Miernictwa (kierownik – zastępca profesora mgr inż. H.Klimek). Katedra ta przyjęła dwa zasadnicze kierunki rozwoju – urządzenie pomieszczeń i kompletowanie sprzętu geodezyjnego oraz tworzenie normalnych warunków dla działalności naukowej i dydaktycznej.
Jednostkę tą z początkiem lat pięćdziesiątych ulokowano w willi przy ul. Mazowieckiej 26, w trzech pokojach. W roku 1955 Katedrę Miernictwa przeniesiono na dłuższy okres do budynku Katedry Inżynierii Leśnej i Budownictwa, przy ul. Mazowieckiej 41 (znajdowała się tam do roku 1977), przydzielając jej trzy pomieszczenia (dwa o charakterze
biurowym).

Istotna poprawa bazy materialnej zaznaczyła się od 1952 roku. Rozpoczęły się zakupy nowego sprzętu (m.in. teodolit uniwersalny, teodolit-busola TO prod. H. Wild, pantograf prod. C.Zeiss Jena). W latach 1957-1958 zakupiono teodolit TT-2 i cztery niwelatory techniczne prod. PZO, oraz dwa niwelatory precyzyjne Ni004 prod. C. Zeiss .
Listę osób które były zatrudnione w Katedrze w latach 1945-1962, przedstawiono w opracowaniu J.Piasty, wieloletniego jej pracownika. Tamże omówiono działalność dydaktyczną i naukową Katedry w ówczesnym okresie.

Gdy z rokiem akademickim 1962/1963 powołano Oddział Melioracji Wodnych na Wydziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, Katedrę Geodezji przeniesiono nań z Wydziału Leśnego. Kierownikiem Katedry od 1968 roku był doc. dr S. Butkiewicz. Od roku 1970, już na samodzielnym Wydziale Melioracji Wodnych Akademii Rolniczej w Poznaniu, Katedrę wcielono do Instytutu Budownictwa Wodno-Melioracyjnego. Był to jeden z zespołów naukowo-dydaktycznych, a później – zakładów. Kierownictwo do 1973 r. sprawował doc. dr S. Butkiewicz , a następnie prof dr hab. J. Gołaski.

W historii Katedry me zabrakło wydarzenia dramatycznego. Było to związane z zachowaniem studentów po zakończonych ćwiczeniach terenowych, prowadzonych w lipcu 1970 roku w Zielonce k. Murowanej Gośliny. Ówczesne władze wykorzystały ten incydent dla represji w środowisku akademickim. Nauczyciele akademiccy którzy prowadzili te ćwiczenia dostali wypowiedzenia pracy, które jednak wkrótce zostały anulowane. Oczywiście represje dotknęły także studentów. Kopie dokumentów dotyczących tego zdarzenia znajdują się w Kronice Katedry Geodezji (1993), opracowanej na okoliczność jej 70-lecia.

W końcu burzliwego, pamiętnego roku 1981 zlikwidowano na wydziałach AR instytuty, powracając do katedralnej struktury Uczelni. Reaktywowano m.in. Katedrę Geodezji. Nastąpiła jej kolejna przeprowadzka – do budynku Chemii Rolnej przy ul. Niestachowskiej 71 F. Baza lokalowa uległa teraz znaczącej poprawie, tak pod względem liczby pomieszczeń jak i powierzchni użytkowej. Z drugiej strony zaistniało duże przestrzenne rozproszenie zajmowanych obiektów. Można było je znaleźć waż sześciu punktach poznańskiego Sołacza. Przez kilka lat Katedra oprócz pomieszczeń w Chemii Rolnej korzystała z pomieszczeń w budynkach przy ul. Mazowieckiej 26 (jeden pokój), oraz przy Mazowieckiej 42 i Wojska Polskiego 71 i 77 (pomieszczenia magazynowe). Jako ciekawostkę można wspomnieć, że nawet w budynku Chemii Rolnej pomieszczenia były dość rozproszone, a część „rdzenna” fizycznie znajdowała się w budynku przyległym – w „dworku” (ul. Niestachowska 71E). Trzeba tutaj zaznaczyć, że taka istotna poprawa warunków egzystowania dotyczyła wszystkich katedr i zakładów Wydziału Melioracji Wodnych.

W okresie lat 80. i 90. ubiegłego wieku nastąpiło istotne wzbogacenie stanu posiadania Katedry. Nabyto szereg dobrej jakości i na ten czas w miarę nowoczesnych optycznych instrumentów geodezyjnych, przede wszystkim produkcji C. Zeiss Jena. Wśród nich: teodolity precyzyjne Theo 010 i OWĄ teodolity Theo 020, Theo 080, Theo 120; instrumenty Redta 002; tachimetry autoredukcyjne Dahlta 010; niwelatory samopoziomujące – precyzyjny Ni 002, półprecyzyjne Ni 007, techniczne Ni 025 i Ni 045. Ponadto nieco sprzętu fotogrametrycznego (kamera UMK-l0, Kartoflex, stereopantometr, stereoskopy lustrzane, przetworniki optyczne LUZ). Zakupiono kilka instrumentów nowej generacji – elektronicznych: nasadka dalmiercza Di1000 prod. H. Wild, oraz niwelator laserowy rotacyjny RL50 i tachimetr elektroniczny Elta50 prod. C. Zeiss Jena. Nastąpiło względnie obfite wyposażenie pracowników Katedry w sprzęt informatyczny i oprogramowanie. Oprócz znacznej ilości komputerów (przede wszystkim stacjonarnych PC/AT ale także przenośnych typu note book) oraz drukarek, nabyto kilka digitizerów, skanerów i ploterów.

Od roku 1973 aż do przejścia na emeryturę w 1998 roku Katedrą kierował prof. dr hab. inż. Janusz Golaski. Przez następne trzy lata (1999-2001) kierownictwo Katedry objął dr inż. Zygmunt Bąkowski. Obecnie kierownikiem jest dr inż. Maria Jankowska.
Po roku 1963, przez Katedrę przewinęła się znaczna liczba pracowników. Niektórzy byli zatrudnieni dłużej – w kilku przypadkach po dziś dzień – ale było też sporo pracujących kilka lat, a nawet tylko przez kilka dni.

W grupie pracowników naukowo-dydaktycznych (nauczycieli akademickich): Zygmunt Bąkowski, Maria Dobrzycka, Roman Gęzikiewicz, Janusz Golaski, Bożena Janaszek- Pastusiak, Maria Jankowska, Urszula Kostecka, Stanisław Lisiewicz, Krystyna Nowacka- Sowiak, Anna Oliskiewicz-Krzywicka, Józef Piasta, Agnieszka Szulc, Tamara Widerak, Elżbieta Wyczałek, Zbigniew Taciak, Adam Zydroń. Spośród ww. osób jedna się habilitowała, a sześć uzyskało stopień doktora, będąc pracownikami Katedry.

Pracownicy nie będący nauczycielami akademickimi: Ireneusz Bartkowiak, Ryszard Golon, Mariusz Grześkowiak, Henryk Huzar, Aleksander Kociałkowski, Andrzej Kukwisz, Barbara Kudlińska, Alina Oppeln-Bronikowska, Radosław Przebitkowski, Eugeniusz Ratajczak, Maria Ruszkiewicz, Łukasz Suterski, Stefan Warkocz, Janusz Wronowski.
W 1991 roku do Katedry przyłączono Składnicę Map, kierowaną od wielu lat przez panią Wandę Muchę, a zlokalizowaną poza Katedrą. Bogate zasoby kartograficzne, zawierające różnorodne treściowo i wiekowo mapy, wykorzystują nie tylko pracownicy Katedry.

Składnica Map przy Katedrze Geodezji AR w Poznaniu powstała z różnych źródeł. Zasadniczym trzonem zbioru były mapy przeniesione wraz z Wydziałem Rolniczo Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, z którego powstała nowa, samodzielna uczelnia – Wyższa Szkoła Rolnicza.

Do powiększenia zbiorów przyczyniła SIę w znacznym stopniu Katedra Gleboznawstwa, której pracownicy w celu opracowania map glebowych dla potrzeb całego obszaru Polski zdobywali z różnych źródeł poniemieckie mapy w skali 1:100 000 i 1:25 000. Służyły one jako mapy podkładowe do rejestracji wyników badań terenowych. Na podstawie tych materiałów w latach 1957-1960 IUNG wydał Mapy Gleb Polski w skali 1: 300000.
Do najważniejszych zbiorów Składnicy Map należą:

1. mapy w skali 1:25 000: Topographische Karte obejmujące koniec XIX wieku i początek XX w., mapy wydane przez Wojskowy Instytut Geograficzny, mapy powiatowe (obrębowe),
2. Atlas geologiczny Galicji w skali 1 :75 000 wydany staraniem Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności opracowany w latach 1885-1913,
3. mapy w skali 1:100 000: „Großblatty”, Karte des Deutschen Reiches tzw. KDR, mapy wydane przez Wojskowy Instytut Geograficzny tzw. WIG, mapy powiatowe ( obrębowe),
4. mapy topograficzne w skali 1: 10 000 – 1: 100 000,
5. mapy tematyczne: w skali 1:25 000 – 1 :500 000 (Geologische Karte von Preußen und benachbarten Bundesstaaten w skali 1:25 000, Mapa Gleb Polski, Mapa Hydrologiczna Polski, Przeglądowa mapa surowców skalnych, Przeglądowa mapa hydrograficzna Polski),
6. materiały fotogrametryczne.

Ostatnia karta dotychczasowej historii Katedry, to jej zaistnienie ze Składnicą Map w nowej siedzibie, przy ul. Piątkowskiej 94. Ta przeprowadzka – miejmy nadzieję że ostatnia – nastąpiła już w XXI wieku, latem 2001 roku. Wreszcie tutaj Katedra znalazła się w warunkach całkiem dobrych (»na miarę XXI wieku«) i nastąpiła Jej pełna integracja.