Historia

Prace badawcze w Katedrze od chwili jej powstania były ukierunkowane na hydrologiczne podstawy melioracji wodnych. Podstawowe problemy to bilanse wodne małych zlewni i gospodarowanie wodą w rolnictwie i leśnictwie, hydrologiczne i techniczne podstawy drenowania i nawodnień deszczownianych oraz eksploatacja obiektów i urządzeń deszczownianych i drenarskich. W roku 1980 zostało wykonane w Katedrze opracowanie w ramach ekspertyzy Poznańskiego Oddziału PAN „Zapotrzebowanie wody dla rolnictwa i leśnictwa oraz możliwości jego zaspokojenia w zasięgu przewidywanego leja depresji poznańskiej odkrywki węgla brunatnego’. Ekspertyza ta była jednym z istotnych czynników decydujących o rezygnacji władz rządowych z planów eksploatacji węgla brunatnego w „Rowie” poznańskim. W latach 1986-1990 prowadzono badania nad gospodarką wodną i ochroną wód w małych zlewniach w regionie Wielkopolski z uwzględnieniem potrzeb gospodarki stawowej.
Na podkreślenie zasługuje opracowanie metody i programu numerycznego do oznaczania miary zdolności retencyjnych zlewni oraz nowych metod pomiarów przesiąków przez dno stawów w okresach hodowlanych, m.in. przez zastosowanie odpowiednio skonstruowanego infiltrometru, na który otrzymano świadectwo autorskie – wzór użytkowy Nr 79097.

Duże osiągnięcia badawcze ma Katedra w zakresie melioracji i ochrony zasobów wodnych na terenach rolniczych bogato urzeźbionych. Ten kierunek badań jest rozwijany od kilkunastu lat na podstawie badań prowadzonych w Doświadczalnej Stacji Badawczej Katedry w Mokronosach. Na obiekcie tym są prowadzone unikatowe w skali kraju badania nad rolą spływów powierzchniowych i podpowierzchniowych w gospodarce wodnej meliorowanych gleb terenów bogato urzeźbionych, w powiązaniu z drenowaniem niesystematycznym i zabiegami agromelioracyjnymi jako czynnikiem zwiększającym zdolności retencyjne gleb. Istotnym zagadnieniem podjętym w tych badaniach, z punktu widzenia ochrony zasobów wodnych, były także bilanse wodne śródpolnych oczek wodnych na terenach meliorowanych i możliwości ich wykorzystania jako odbiorników wód drenarskich. Wyniki tych badań poza publikacjami naukowymi zostały wdrożone do praktyki w postaci dwóch załączników do wydanych przez IMUZ w roku 1988 „Wytycznych drenowania gruntów ornych”: załącznik 1 „Wytyczne stosowania drenowań niesystematycznych” i załącznik 2 „Wykorzystanie oczek wodnych jako odbiorników wód drenarskich”.

Istotny udział w dorobku naukowym Katedry mają prace związane z bardzo ważnym problemem w praktyce melioracyjnej i gospodarce rolnej – eksploatacją systemów i urządzeń melioracyjnych. Badania prowadzone w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych w ramach Programu Rządowego PR-7.06 pozwoliły wykazać, że podstawową przyczyną utraty sprawności urządzeń drenarskich na setkach tysięcy hektarów, na których ponownie wykonano nowe drenowanie, były zaniedbania w konserwacji tych urządzeń. W opublikowanej w 1990 roku w materiałach instruktażowych IMUZ, opracowanej w Katedrze, „Instrukcji renowacji systemów drenarskich” wskazano sposoby mogące zapobiec temu marnotrawstwu.

W latach 1980-1990 w Katedrze były prowadzone badania w ramach programu rządowego PR-7.06 oraz resortowego programu RP-II-19 nad eksploatacją deszczowni wielkoobszarowych. W wyniku badań opracowano program komputerowy prognozowania i sterowania nawodnieniami w skali województwa. System ten wdrożono już w trakcie badań, sterując nawodnieniami w siedmiu deszczowniach o łącznej powierzchni 2500 ha. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych prowadzono w ramach Centralnego Programu Badawczo-Rozwojowego 10.8 badania skuteczności i jakości drenowań wykonanych technologią bezrowkową. W ramach tych badań skonstruowano i wdrożono we współpracy z RPM w Lesznie obsypnik, który opatentowano w 1990 roku.

Od 1991 roku badania naukowe prowadzone są w Katedrze w ramach tematów badań własnych i statutowych finansowanych ze środków Uczelni. Katedra ma także bardzo duże osiągnięcia w zakresie pozyskiwania na badania środków finansowych z zewnątrz. Od 1991 do 2001 roku w Katedrze było realizowanych 10 projektów badawczych finansowanych przez Komitet Badań Naukowych. Pozwoliło to na zorganizowanie i dobre oprzyrządowanie 4 obiektów doświadczalnych, w których prowadzone są ciągłe badania terenowe, przy użyciu nowoczesnego sprzętu pomiarowego. Otrzymane wyniki wieloletnich badań terenowych i analiz laboratoryjnych były podstawą rozpraw habilitacyjnych i doktorskich. Zostały także opublikowane w pracach naukowych i przedstawione w postaci referatów na międzynarodowych oraz krajowych konferencjach naukowych.

W okresie istnienia Katedry tytuły naukowe profesora otrzymało 4 pracowników Katedry, stopnie naukowe doktora habilitowanego 9 pracowników, a stopnie doktora 17 pracowników. W okresie tym pracownicy Katedry opublikowali 713 prac naukowych, a ponadto są autorami i współautorami około 400 prac niepublikowanych, studialno-badawczych, projektów, ekspertyz i opinii naukowych. Otrzymane wyniki badań naukowych były prezentowane przez pracowników Katedry w formie referatów na kilkunastu konferencjach międzynarodowych oraz na około 300 ogólnopolskich konferencjach, sympozjach i seminariach naukowych.

Pracownicy Katedry odbyli także kilkanaście długo i krótkoterminowych naukowych staży zagranicznych oraz krajowych. Aktywnie uczestniczyli w pracach organizacyjnych związanych z działalnością naukową. Prof. dr hab. Andrzej Kosturkiewicz był organizatorem i kierownikiem naukowym 3 Szkół Letnich Komitetu Melioracji PAN, a sekretarzami tych Szkół byli prof. dr hab. Czesław Przybyła, prof. dr hab. Czesław Szafrański i dr hab. Sadżide Murat-Błażejewska. Katedra była w 1994 roku organizatorem ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. „Erozja i ochrona gleb na obszarach użytkowanych rolniczo” oraz kilku ogólnopolskich sympozjów i seminariów naukowych. Pracownicy Katedry byli przewodniczącymi i członkami komitetów organizacyjnych oraz naukowych kilkunastu konferencji naukowych organizowanych przy współudziale Komitetu Melioracji PAN. Za osiągnięcia w dziedzinie naukowej pracownicy Katedry otrzymywali nagrody Ministra Rolnictwa i Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz nagrody J.M. Rektora AR w Poznaniu.