Nowa publikacja

Agata Chmurzyńsk, Artur J. Jakimiuk, Rafał Kurzawa, Tomasz Paszkowski, Leszek Pawelczyk, Violetta Skrzypulec-Plinta

Stanowisko zespołu ekspertów na temat zastosowania N-acetylocysteiny w ginekologii i położnictwie

Właściwości i metabolizm NAC

N-acetylocysteina (NAC) jest N-acetylowaną pochodną L-cysteiny [1]. Po spożyciu NAC jest niemal całkowicie metabolizowana w wątrobie do cysteiny, a dalej do glicyny i glutationu [2, 3]. Nie ma żywieniowych źródeł NAC, jest więc ona spożywana wyłącznie jako lek lub suplement diety. N-acetylocysteina została również dopuszczona do wykorzystania w żywności specjalnego medycznego przeznaczenia u dzieci powyżej 1. roku życia oraz u dorosłych. Zastąpienie cysteiny przez NAC w tego typu żywności zwiększa jej smakowitość, a tym samym akceptację przez pacjentów, wpływając pozytywnie na stosowanie się do zalecanej diety. Spożycie NAC z żywnością specjalnego medycznego przeznaczenia może wynosić 1,0–2,9 g/dziennie, co jest ekwiwalentem spożycia 0,8–2,2 g cysteiny dziennie [4]. N-acetylocysteina nie jest niezbędnym składnikiem pokarmowym, dlatego nie oceniono poziomu zalecanego spożycia. Biodostępność NAC po przyjęciu doustnym jest niska i wynosi 6–10%, a czas jej półtrwania wynosi 5,6 godziny. Nie wykazano żadnych interakcji NAC z żywnością [5]. Suplementacja NAC jest dobrze tolerowana, a dawki do 8 g/dzień nie powodują reakcji niepożądanych. U niewielkiej części osób po doustnym podaniu NAC występują nudności i wymioty [6]. N-acetylocysteina jest więc bezpieczna i stosowano ją w medycynie od dawna, m.in. w przypadkach przedawkowania paracetamolu, a także jako lek mukolityczny w mukowiscydozie i przewlekłych zapaleniach oskrzeli. Jednakże liczba jej zastosowań rośnie wraz z poznawaniem mechanizmów działania tego związku [7]. N-acetylocysteina wykazuje działanie antyapoptotyczne i antykancerogenne [8, 9] oraz wpływa na metabolizm fosfolipidów błon komórkowych, uwalnianie cytokin prozapalnych i aktywność proteaz [10]. Przeciwdziała również dysfunkcji endotelium związanej z występowaniem cukrzycy, a także obniża ciśnienie krwi [11–14]. Prowadzi też do zmniejszenia stężenia homocysteiny we krwi [15, 16]. Dotychczas w literaturze naukowej opisano jednak przede wszystkim przeciwutleniające właściwości NAC [17]. Wynikają one z tego, że spożycie NAC zwiększa ilość glutationu zmagazynowanego w wątrobie [18]. Glutation jest głównym endogennym antyoksydantem i odpowiada za homeostazę oksydacyjną w komórkach [19]. Dodatkowo NAC ma też zdolność bezpośredniego wymiatania wolnych rodników, działając m.in. na rodniki hydroksylowe [20]. Wiadomo, że suplementacja NAC jest jedną z najlepszych strategii zwiększania dostępności glutationu w organizmie. Ze względu na to, że po wchłonięciu NAC jest metabolizowana do cysteiny, wydaje się, że alternatywą byłaby suplementacja samą cysteiną. Jednak cysteina jest związkiem zbyt nietrwałym, żeby zastosować ją w postaci suplementu [21]. Z kolei cystyna, składająca się z dwóch cząsteczek cysteiny, jest słabo wchłaniana w przewodzie pokarmowym [2]. Poza tym NAC jest mniej toksyczna, mniej podatna na oksydację i lepiej rozpuszczalna w wodzie niż cysteina. Podobnie suplementacja glutationem jest nieefektywna, gdyż po spożyciu jest on hydrolizowany w jelitach i wątrobie [22, 23]. Innym sposobem na zwiększanie dostępności glutationu w organizmie może też być zwiększenie spożycia cysteiny/cystyny z dietą. Produktami spożywczymi zawierającymi największe ilości cystyny są: jaja, białko sojowe, wołowina, dorsz, otręby owsiane czy wieprzowina (zawartość powyżej 0,5 g cystyny w 100 g produktu) [24]. Zatem wzrost poziomu spożycia cysteiny/cystyny jest nierozerwalnie związany ze zwiększeniem udziału białka w diecie, a taka sytuacja nie zawsze jest korzystna.

Forum Położnictwa i Ginekologii. 2019, 45;48-54.

Czytaj całość